Het onderzoek is uitgevoerd door Rank a Brand, een van Europa’s grootste websites die merken vergelijkt. De ranglijst laat duidelijk zien dat 29 van de 37 onderzochte topmerken duurzaamheid links laten liggen bij de inkoop van katoen. Van de merken die wel iets aan duurzaamheid doen, presteert woonwarenhuis IKEA het best met 12 van de maximaal 19,5 te behalen punten. Daarna volgen C&A (9 punten), H&M (9 punten), Adidas (7,75 punten), Nike (6,75 punten), M&S (5,5 punten), VF Corporation (3,25 punten) en Kering (3 punten).
Topmerken en retailers kopen geen duurzaam katoen
“IKEA, C&A en H&M laten momenteel zien dat met duurzaam katoen goede zaken te doen zijn, maar toch laten veel topondernemingen het afweten”, zegt Richard Holland, directeur Market Transformation van WNF. “Terwijl de inkoop van duurzaam katoen eenvoudiger is dan ooit. Voor bedrijven is er geen excuus meer om producten zonder duurzaam katoen te verkopen.”
“Het is duidelijk dat als het om de inkoop van duurzaam katoen gaat, slechts een paar toonaangevende ondernemingen het voortouw nemen,” aldus Isabelle Roger, Global Manager van het katoenprogramma van Solidaridad. “Maar als we de katoensector als geheel duurzaam willen maken, moeten alle grote ondernemingen meedoen.”
Al 10 tot 13 procent van het wereldwijde katoenaanbod is duurzaam, maar minder dan een vijfde hiervan wordt als duurzaam katoen verkocht. De rest wordt als gangbare katoen verkocht, omdat de meeste topmerken en retailers geen duurzaam katoen inkopen.
“Dat niet meer ondernemingen gebruikmaken van duurzaam katoen is een enorme gemiste kans,” zegt Keith Tyrell, directeur van PAN UK. “De conventionele katoenproductie gebruikt buitensporig veel water en gevaarlijke pesticides, wat vaak ernstige ecologische en sociale gevolgen heeft. Een grotere markt voor duurzaam katoen is de beste manier om de katoenteelt schoner te maken en de gezondheid van arbeiders te beschermen.”
Bedrijfsprestaties op drie onderdelen
Rank a Brand heeft de bedrijfsprestaties op drie onderdelen gemeten: beleid, traceerbaarheid en inkoop en gebruik. Bedrijven konden de meeste punten verdienen met goede prestaties op het gebied van inkoop en gebruik. Hierbij werden zij beoordeeld op de hoeveelheid Better Cotton, Cotton made in Africa, biologisch en fairtrade katoen die zij in hun producten gebruiken. Dit zijn de vier standaarden die voor dit onderzoek als duurzaam zijn aangemerkt.
PAN UK, Solidaridad en WNF roepen alle bedrijven die grote hoeveelheden katoen gebruiken op om doelstellingen voor het gebruik van duurzaam katoen te formuleren, te realiseren en hierover te rapporteren. Bedrijven die dit serieus oppakken zouden uiterlijk in 2020 100% duurzaam moeten inkopen.
Ranglijst van bedrijven en hun betrokkenheid bij duurzaam katoen
Het volledige Cotton Ranking-rapport en het onderzoek “Mind the Gap: Towards a More Sustainable Cotton Market”, geven een overzicht van de markt voor duurzaam katoen.
De 37 ondernemingen die wereldwijd naar schatting de meeste katoen in hun producten gebruiken, werden beoordeeld op hun beleid, transparantie en inkoop. Omdat PAN UK, Solidaridad en WWF transparantie en verantwoording van cruciaal belang vinden, is voor de beoordeling van de bedrijfsprestaties uitsluitend gebruik gemaakt van openbaar beschikbare informatie. Over het algemeen is er een groot gebrek aan informatie over het gevoerde beleid op het gebied van duurzaam katoen, de inkoop en de transparantie van de toeleveringsketen.
De vier standaarden die het onderzoek conform de WWF Certification Assessment Tool als meest geloofwaardig aanmerkt, zijn Better Cotton, Cotton made in Africa, biologisch en fairtrade.
Wereldwijde katoenteelt
Katoen wordt wereldwijd in 80 landen geteeld en is de belangrijkste grondstof voor de textielindustrie, goed voor circa 32% van alle gebruikte vezels. De problemen op het gebied van duurzaamheid zijn onder meer het wijdverspreide gebruik van pesticides en intensief watergebruik. Op 2,3% van het landbouwareaal wordt katoen geteeld. Maar liefst 6,2% van de wereldwijde verkoop van pesticides houdt verband met de katoenproductie. Driekwart van de teelt is afhankelijk van irrigatie.
Veel kleinschalige katoenboeren raken in de schulden vanwege de kosten voor pesticides en kunstmest. Duurzame katoenproductie leidt tot een stabieler inkomen en betere arbeidsomstandigheden, waardoor katoenboeren een menswaardig bestaan kunnen opbouwen.
De afgelopen 30 jaar is een aantal standaarden voor duurzaam katoen ontwikkeld, te beginnen met biologisch in de jaren tachtig, gevolgd door fairtrade in 2004, Cotton made in Africa (CmiA) in 2005 en Better Cotton Initiative (BCI) in 2009. Deze standaarden bieden begeleiding en ondersteuning aan boeren en garanderen consumenten en retailers dat de door hen gekochte producten gemaakt zijn met duurzaam katoen.
Het aanbod van duurzaam katoen is nog nooit zo groot geweest (naar schatting 13 procent van de wereldproductie in 2015). Maar de inkoop door ondernemingen, die van essentieel belang is, blijft met circa 17 procent van het beschikbare aanbod te laag. Als redenen voor de geringe belangstelling noemen bedrijven onder andere de geringe vraag van de consument, de complexiteit van hun toeleveringsketens en de extra kosten. Bij een te kleine afzetmarkt bestaat het risico dat boeren stoppen met duurzame productie en dat verandering van de katoensector als geheel uitblijft.