Grondoorzaken
De komende decennia vindt er in Afrika een ongekende bevolkingsgroei plaats. In 2050 wonen er naar schatting 2,5 miljard mensen ten opzichte van 1,2 miljard nu. Eind van deze eeuw zijn het er zelfs meer dan 4 miljard. Deze bevolkingsgroei zorgt in eerste instantie voor migratie binnen landen, en binnen het continent. Jaarlijks zullen ruim 60 miljoen Afrikanen van het platteland naar de steden trekken op zoek naar een beter leven en (economisch) perspectief. De groei van megacities als het Nigeriaanse Lagos, waar aan het einde van deze eeuw meer mensen zullen wonen dan in Duitsland nu, behoort tot de belangrijkste uitdagingen voor het continent. De exponentieel groeiende bevolking moet gevoed worden, maar op dit moment kan Afrika zichzelf al niet voeden. Oogsten in Afrika zijn slechts de helft of een derde van het wereldwijde gemiddelde. Daarom wordt jaarlijks voedsel ter waarde van 34 miljard US$ geïmporteerd. Dit komt doordat landbouwproductie weinig efficiënt en duurzaam is, en al helemaal niet winstgevend. De jonge generatie boeren ziet daarom geen perspectief meer op het platteland en trekt naar de stad. En zo is de vicieuze cirkel rond. Tegen de achtergrond van een scherpe toename van de bevolking, werkloosheid en een mogelijk uitzichtloos bestaan op het platteland en in megacities kunnen bredere lagen van de bevolking emigratie gaan overwegen. Los van de morele en politieke vraag hoe en in welke aantallen wij hen moeten opvangen, zullen wij in Europa de gevolgen blijven merken.
Agrarische revolutie
Om dit op te lossen is er in Afrika een agrarische revolutie nodig. We moeten investeren in de ontwikkeling van een productievere en duurzame, klimaatbestendige landbouwsector. De productiviteit kan omhoog, land is er genoeg, net als menselijk kapitaal. De landbouwsector kan miljoenen jonge Afrikanen perspectief bieden. Als boer, maar juist ook in de verwerkingsindustrie, koeling, transport en distributie. Op deze manier kan Afrika zichzelf voeden én kan zij zelfs uitgroeien tot een netto exporteur van landbouwproducten, want ook de bevolking buiten Afrika groeit exponentieel en moet gevoed worden. De ontwikkeling van de landbouwsector biedt dus een enorme kans voor Afrika. En in Europa zullen we zien dat de groeiende welvaart in Afrika uiteindelijk leidt tot minder migratie.
Nederland Agroland
Hoe geven we die agrarische revolutie in Afrika vorm? Om te zorgen dat landbouw weer een aantrekkelijke sector wordt moeten we zorgen dat de jonge boeren, mannen en vrouwen, toegang hebben tot kennis en innovatie. Het gaat om kennis van moderne landbouwtechnieken om de productie op een duurzame, klimaatbestendige manier te verhogen. Kennis die we in deze tijd beschikbaar kunnen maken via digitale oplossingen. Nederland kan hier met onze innovatieve landbouwsector en kennisinstellingen zoals Wageningen een grote rol in spelen. Daarnaast moeten we zorgen dat er toegang is tot kapitaal. Op dit moment heeft de jonge boer nauwelijks toegang tot financiële diensten, noodzakelijk om te investeren in nieuwe oogst, diversificatie van gewassen en moderne hulpmiddelen. Daarnaast is ook kapitaal nodig voor agrarische ondernemers om de verwerkingsindustrie op te bouwen en te investeren in ondersteunende diensten. Naast publieke investeringen, kunnen onze financiële instellingen en impact investeerders dit kapitaal beschikbaar maken. Een derde essentiële voorwaarde voor de revolutie is toegang tot de lokale en internationale markt. Uiteraard zonder dat alleen grote multinationals daarvan profiteren. Nederlandse bedrijven spelen een belangrijke rol in internationale productieketens. Met onze sterke, innovatieve en op export gerichte agrosector kan Nederland een belangrijke rol spelen door te investeren in Afrikaanse landbouw en – meer dan nu – de verantwoordelijkheid te nemen voor eerlijke handel. Dat is ook goed voor onze bedrijven en kennisinstellingen.
Samen met die bedrijven, kennisinstellingen, maar ook overheden, maatschappelijke organisaties en de Afrikanen zelf, kunnen we een agrarische revolutie bewerkstelligen en economisch perspectief ter plekke creëren. Alleen met hulp, handel én investeringen kunnen we massa migratie voorkomen, maar vooral ook mensen daar perspectief bieden en Afrika tot het continent van de toekomst maken.