Weinig boeren in Afrika hebben direct toegang tot financiele diensten zoals hier in Ivoorkust. Foto: Kadir van Lohuizen.
Tijd voor een serieuze investeringsagenda
Solidaridad werkt onder andere in Afrika en Europa, aan duurzame economische ontwikkeling en ziet dat bedrijven door te investeren oplossingen kunnen bieden voor deze mondiale uitdagingen. Ook UN Global Compact en The World Business Council voor Sustainable Development kijken naar het bedrijfsleven voor investeringen en het ontwikkelen van nieuwe technologie. Voor duurzame economische ontwikkeling in Afrika is meer nodig dan hulp en handel. Juist voor kleine en middelgrote ondernemers in de agrarische sector, is toegang tot kapitaal essentieel. En juist daar schort het aan in Afrika. Hoogste tijd voor een serieuze investeringsagenda.
Potentie van Afrika
Er moet meer geld komen voor investeringen in Afrika. Is dat een verstandige investering? Zes van de tien snelst groeiende economieën liggen in Afrika. De bevolking in Afrika groeit hard. In 2050 wonen er naar schatting 2,5 miljard mensen, tegen 1,2 miljard nu. Dat zorgt voor enorme uitdagingen, bijvoorbeeld als het om voedselzekerheid gaat en om de gigantische trek van het platteland naar megacities als Lagos in Nigeria, waar aan het eind van de eeuw meer mensen wonen dan nu in Duitsland. Maar het biedt ook enorme kansen. In welk land verdubbelt het aantal potentiële klanten in een paar jaar tijd? Het is een van de redenen waarom een bedrijf als Heineken Afrika als een droommarkt ziet en er fors investeert.
Ook McKinsey benadrukt in zijn onderzoek “Lions on the move”, de economische kansen van het continent: één op de vijf jongeren op de wereld woont in 2040 in Afrika. Het continent heeft dan een grotere beroepsbevolking dan India en China. De consumentenuitgaven liggen in 2025 naar schatting op $2,1 biljoen. Daardoor en door de rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen, zal Afrika een steeds grotere rol in de wereldeconomie gaan spelen.
Landbouw is Afrika’s verborgen schat. Nu wordt landbouw nog vooral geassocieerd met arme boeren. Maar het potentieel is groot. De vraag naar voedsel maakt een ongekende groei door. Zestig procent van de nog niet gecultiveerde gronden liggen in Afrika. Er wordt nu door gebrek aan kennis en technologie veel minder geproduceerd dan mogelijk is. Het continent is rijp voor een agrarische revolutie.
Geen toegang tot kapitaal
Maar daar is wel geld voor nodig. Als het economisch slechter gaat, is het voor iedereen in Nederland duidelijk dat de economie gestimuleerd moet worden. Hoe? Door het verlagen van de rentestand. Door de rente zo laag mogelijk te houden komt er goedkoper kapitaal beschikbaar om economische activiteit te stimuleren. In Afrika ligt de gemiddelde rente tussen de 30% en 40%, met uitschieters naar 100%. Er is een chronisch tekort aan betaalbaar investeringskapitaal. Juist kleine agrarische bedrijven die een belangrijke aanjager zijn van de economische ontwikkeling, hebben daar last van.
“Minder dan 3% van de leningen in Afrika gaat naar de landbouwsector die goed is voor 70% van de werkgelegenheid en 40% van het BNP”, aldus Akinwumi Adesina, president van de African Development Bank. Op dit moment heeft de jonge Afrikaanse boer nauwelijks toegang tot financiële diensten, noodzakelijk om te investeren in nieuwe oogst, diversificatie van gewassen en moderne hulpmiddelen. Daarnaast is ook kapitaal nodig voor agrarische ondernemers om de verwerkingsindustrie op te bouwen en te investeren in ondersteunende diensten. De financiële sector kan meer doen om die “missing middle” financiering voor de agrarische ondernemers in Afrika te helpen realiseren.
Duurzaamheid als toekomstbestendig businessmodel
Financiële instellingen kunnen ook de positieve rol van bedrijven stimuleren: “To prosper over time, every company must not only deliver financial performance, but also show how it makes a positive contribution to society. Companies must benefit all of their stakeholders, including shareholders, employees, customers, and the communities in which they operate.” Deze quote is niet van Obama, George Soros of de paus. Het is een passage uit een brief die Larry Fink, oprichter en CEO van Blackrock, de grootste investeringsmaatschappij ter wereld, naar CEO’s over de hele wereld stuurde. Een brief waarin hij aangeeft dat duurzaamheid een cruciaal criterium is geworden voor Blackrocks beleggingen. De tijden dat de aandeelhouder alleen maar geïnteresseerd was in rendement op de korte termijn, beginnen we langzaam achter ons te laten. De manier waarop we nu consumeren en produceren is niet houdbaar. Een verstandig bedrijf ziet duurzaamheid als onlosmakelijk onderdeel van zijn bedrijfsstrategie.
Rol Nederlandse financiële sector
Financiële instellingen en bedrijven moeten durven investeren in Afrika en hun klanten en leveranciers actief aanspreken op een langetermijnvisie en bijdrage aan duurzame economische ontwikkeling. Aanvullend aan publieke investeringen, kunnen financiële instellingen en impact investeerders het zo broodnodige kapitaal beschikbaar maken. Ontwikkelingsbank FMO moet een voortrekkersrol blijven spelen door te laten zien dat wel degelijk rendement met deze investeringen te behalen valt. Ze kan de weg bereiden voor de grote spelers in de financiële wereld. Nederlandse pensioenfondsen hebben 1400 miljard euro onder beheer en hun deelnemers roepen om duurzame investeringen.
De risico’s van de investeringen kunnen verkleind worden met publiek geld en door samen te werken met maatschappelijke organisaties die ondernemers professionaliseren. Solidaridad werkt in Afrika samen met ondernemers aan bedrijvigheid op het Afrikaanse platteland. We zetten incubators op om de businesscase te testen. We begeleiden ondernemers waar nodig.
Investeren in Afrika is een goed idee, niet alleen vanuit een lange termijn economisch perspectief, maar ook vanuit de noodzaak om verantwoordelijkheid te nemen voor de enorme uitdagingen waar het continent én de wereld voor staan.