Recent werd de ‘Superlijst Sociaal 2023’ gepubliceerd en organiseerden wij het evenement ‘Super
Sociaal’ in Pakhuis de Zwijger. Hiermee werd een hoop duidelijk over de huidige problematiek omtrent hoe eerlijk boeren behandeld worden. Binnen vele productieketens gaat zo’n 4-9% van de omzet bijvoorbeeld maar naar kleinschalige boeren. Verschillende partijen zullen de handen ineen moeten slaan om verandering teweeg te brengen. Een vooruitstrevende aanpak is nodig van de politiek,
supermarkten en de consument.
1. De Supermarkten
In de Superlijst Sociaal 2023 scoort helaas nog geen enkele van de onderzochte supermarkten een
voldoende. Lidl loopt voorop met een score van 44,5% op de onderzochte criteria (zie afbeelding voor het overzicht).
Het raakt ons dat er anno 2023 wereldwijd zo veel mensen zijn die niet voldoende betaald krijgen
voor het werk wat ze leveren. Met name veel tropische boeren in de bananen-, ananas-, mango-, cacao-,
koffie-, thee-, rijst- en palmolieteelt zitten in een lastige situatie. Het is een complex probleem en veel
Nederlandse bedrijven (waaronder supermarkten) nemen momenteel geen verantwoordelijkheid
voor hun eigen productieketens.
Met name de inkopers zouden hier grote invloed op uit kunnen oefenen door betere keuzes te maken. Het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) legt uit dat Nederlandse supermarkten graag verandering willen en inmiddels al drie jaar(!) bezig zijn met het in kaart brengen van het gat tussen de huidige inkomens van bananenboeren en een leefbaar inkomen voor de boeren en loon voor de arbeiders. Er wordt dus veel tijd geïnvesteerd in onderzoek naar één product maar nog weinig gedaan. Verder zijn supermarkten bang voor kostprijsverhoging en worden inkopers vaak alleen beloond voor lage inkoopprijzen.
2. De Politiek
Het Initiatief Duurzaam & Verantwoord Ondernemen (IDVO) is al een tijd bezig met een nieuw wetsvoorstel (Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen) om de situatie van arbeiders en boeren in productieketens te verbeteren. Aan de hand van deze wet zouden bedrijven in de toekomst hun productieketens in kaart moeten brengen, inclusief (mogelijke) misstanden voor mens, milieu en klimaat. Met name het CDA en de VVD proberen dit tegen te houden. Vele bedrijven hebben zich inmiddels al aangesloten bij dit initiatief en zijn voor, maar de supermarkten nog niet. Die vinden dat er eerst Europese wetgeving moet komen en daarna pas Nederlandse wetgeving. Het is jammer om te zien dat zij geen vooruitstrevende positie innemen. We zouden juist een voorbeeld kunnen zijn voor andere Europese landen. Ook zou dit commercieel voordeel kunnen bieden op de lange termijn, omdat Nederland dan ervaring zou hebben in een nieuwe aanpak waar anderen van willen leren.
3. De consument
Vele consumenten willen graag een paar cent extra zou willen betalen voor hun boodschappen, als dit zou betekenen dat boeren dan een leefbaar inkomen zouden krijgen. Solidaridad zegt dat het inderdaad zo makkelijk zou moeten zijn, en dat zelfs bij bepaalde ketens (zoals cacao) de consument niet eens voor de extra kosten zou moeten opdraaien. Dit omdat er zulke grote winstmarges voor bedrijven zijn binnen deze ketens. Vaak wordt de consument (ten onrechte) verantwoordelijk gehouden voor het creëren van een duurzamere samenleving. Het is zeker waar dat de vraag het aanbod kan beïnvloeden, maar tegelijkertijd ligt natuurlijk niet alle verantwoordelijkheid bij de consument.
Hoe nu verder?
Wij hopen dat de verschillende partijen gaan kijken naar hun aandeel in deze situatie en dat ze
stappen gaan zetten om een bijdrage te leveren.
Aan de supermarkten:
Begin met het zetten van stappen op het gebied van inkopen. De business case is duidelijk: inkopen
voor een betere wereld is nodig. Odin foodcoop is een mooi voorbeeld van hoe het anders kan, met
directe en lokale inkoop.
Aan de politiek:
Durf een voorloper te zijn. Het staat vast dat we vooruit moeten en dat deze werkwijze niet langer
zo door kan gaan. Wij zijn als land vaak vooruitstrevend en zouden een voorbeeldfunctie in kunnen
nemen. Op de lange termijn zal dit ook commercieel voordeel met zich meebrengen.
Aan de consument:
Als het mogelijk is, probeer op keurmerken te letten zoals ‘Fairtrade’ en ‘Tony’s Open Chain’ en
probeer lokaal en/of rechtstreeks van de boer te kopen. Bekijk ook eens onze Solidaire Shoptips.
Iets wat iedereen kan doen:
Naar aanleiding van het onderzoek zijn we een petitie gestart waarmee we supermarkten oproepen om het beter te doen. Teken nu en zorg samen met ons dat de mensen die ons eten produceren zelf ook voldoende verdienen om eten te kopen!
Kijk het ‘Super Sociaal’ event in Pakhuis de Zwijger online terug
Op 25 mei organiseerden we een avond over dit onderwerp in Pakhuis de Zwijger. Heb je het gemist of kon je er niet bij zijn? Kijk het hier terug!
Credits: deze blog is geschreven door Inge Westerink van Sustainable Style With Inge