Jaarverslag 2021

Het belangrijkste doel van Solidaridad Europa is om Europese marktpartijen te laten betalen voor duurzaamheid. In 2021 hebben we aan dit doel bijgedragen door Europese wetgeving voor producenten te ondersteunen, betrokkenheid van en partnerschappen met bedrijven tot stand te brengen, burgers te activeren om hun stem te laten horen en Solidaridad Netwerk te ondersteunen bij fondsenwerving en kennisontwikkeling.

We hebben systeemverandering nodig. Een nieuwe economie die werkt voor de armen en de planeet. Waarin we betalen voor het beheer van natuurlijke hulpbronnen, voor leefbaar loon en inclusiviteit. Het belangrijkste doel van Solidaridad Europa is om Europese marktpartijen te laten betalen voor duurzaamheid.

Foto: © Leger des Heils – Leger des Heils/Jeroen van der Meyde

Europese wetgeving die kleinschalige producenten ondersteunt

Solidaridad pleit voor wetgeving die een positief effect zal hebben op het milieu, kleinschalige boeren, arbeiders en mijnwerkers. In 2021 heeft de Europese Unie diverse belangrijke stappen gezet in het wetgevingsproces. Een aantal van onze aanbevelingen over inclusiviteit van kleinschalige boeren en over partnerschappen tussen de EU en producerende landen zijn hierin opgenomen.

Een stap voorwaarts na goedkeuring richtlijnen

Het debat in Europa over maatschappelijk verantwoord ondernemen bevindt zich op een belangrijk kruispunt. Het punt dat bedrijven wettelijk internationaal verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor negatieve effecten in hun toeleveringsketens, is nog nooit zo dichtbij geweest. Dat is eindelijk een concrete stap voorwaarts sinds de goedkeuring van de UN Guiding Principles on Business and Human Rights (UNGP’s) en de vijfde herziening van de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen in 2011. Deze richtlijnen verplichten bedrijven tot gepaste zorgvuldigheid (due diligence) in hun bedrijfsvoering.

Verplichte maatregelen zijn nodig

Solidaridad wil meer dan alleen vrijwillige duurzaamheidsinitiatieven en verwelkomt verplichte maatregelen voor bedrijven als onderdeel van een slimme mix van maatregelen om problemen in internationale toeleveringsketens aan te pakken. Tegelijkertijd zijn we bezorgd dat dergelijke regelgeving de toegang tot de EU-markt voor kleinschalige boeren, arbeiders en mijnwerkers beperkt als ze niet aan de nieuwe vereisten kunnen voldoen. We zien de noodzaak om behalve de wet, sterke aanvullende maatregelen te nemen in samenwerking met producerende landen.

Aanbevelingen voor wetsvoorstel ontbossingsvrije producten

In november 2021 heeft de Europese Commissie een wettekst voorgesteld over ontbossingsvrije producten. Deze wetgeving verbiedt dat grondstoffen de EU binnenkomen als ze hebben bijgedragen aan ontbossing. Zonder steun zullen kleinschalige boeren moeite hebben om te voldoen aan de normen die door de verordening worden opgelegd, wat er uiteindelijk toe zal leiden dat ze de toegang tot de EU-markt verliezen. In 2021 hebben we via diverse media aandacht gevraagd voor dit risico en concrete aanbevelingen gedaan aan beleidsmakers. We werkten daarbij samen met andere maatschappelijke organisaties en gelijkgestemde bedrijven. Die samenwerking vergroot onze slagkracht in de EU-lobby. Een aantal van onze aanbevelingen is in het voorstel van de Europese Commissie verwerkt. Het omvat met name een verplichting om een ​​algemene evaluatie uit te voeren van de impact van de verordening op kleinschalige boeren. Het vereist ook dat de EU partnerschappen aangaat met producerende landen in een poging om kleinschalige boeren te ondersteunen.

Aandacht voor leefbaar inkomen is nodig in wetsvoorstel MVO

In een ander wetgevingstraject heeft het Europees Parlement in maart 2021 een verzoek aan de Europese Commissie gedaan om een ​​wetsvoorstel op te stellen over internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Sinds 2020 pleiten we voor de goedkeuring van wetgeving in Europa om mensenrechtenschendingen en milieuproblemen buiten Europa aan te pakken. Op basis van onze lange ervaring weten we dat het gebrek aan een leefbaar inkomen en leefbaar loon voor producenten een hoofdoorzaak is van veel mensenrechtenschendingen en milieukwesties. Tot dusver heeft de bedrijfslobby zich over het algemeen verzet tegen de erkenning van een leefbaar inkomen als een mensenrecht dat onder de EU-wetgeving zou moeten vallen. Om onze boodschap voor het voetlicht te brengen bij beleidsmakers hebben we samengewerkt met gelijkgestemde organisaties over de hele wereld bij het presenteren van het advies ‘Legislating for Impact’.

Ook in samenwerking met onze partners in het VOICE-netwerk (cacao) hebben we aandacht gevraagd voor een leefbaar inkomen. Samen met vijf grote cacao- en chocoladebedrijven hebben we een verklaring ondertekend waarin staat dat de wetgeving moet bijdragen aan het realiseren van een leefbaar inkomen voor cacaoboeren. Daardoor wordt een leefbaar inkomen erkend als een essentieel middel om een ​​duurzame cacaosector tot stand te brengen.

Samenwerken met bedrijven

22021 was geen gemakkelijk jaar om nieuwe partnerschappen te sluiten en financiële bijdragen van bedrijven te werven. We hebben ons gericht op het uitbreiden en verdiepen van onze strategische partnerschappen met Henkel, Syngenta en Stahl. Daarnaast lag de focus op de uitvoering van 13 nieuwe publiek-private partnerschappen die werden goedgekeurd in 2020 (acht) en 2021 (vijf). In totaal werkten we samen met 44 partners aan duurzaam beleid en bedrijfsvoering en inclusieve bedrijfsmodellen.

Hoogtepunten zijn

  • We zijn een nieuw Farm2Bar-project gestart met Henkel. Met een stevige bijdrage van Henkel, zullen we een volledig traceerbare toeleveringsketen bouwen voor de productie van zeep onder hun merk DIAL. Kleinschalige palmolieboeren worden direct betrokken en zullen hiervan profiteren.
  • Met Kering werken we verder aan het project voor vrouwen in mijnbouwgemeenschappen in Ghana, waarbij we vrouwen ondersteunen bij het starten en versterken van hun eigen bedrijf.
  • We hebben gewerkt aan nieuwe inkoopmodellen voor goud uit ambachtelijke kleinschalige winning. Op ons verzoek tekenden vier bedrijven die lid zijn van het Nederlandse Goud Convenant een intentieverklaring om dit nieuwe inkoopmodel te ondersteunen. Ook in algemene zin ondersteunde Solidaridad de versteviging van de positie van de kleinschalige goudmijnbouw in de internationale markt. 
  • We werkten samen met kleine Nederlandse startups die nieuwe technische oplossingen ontwikkelen voor onze activiteiten met producenten. Zoals Cooloo – een circulair concept om afvalstromen in de leerindustrie te hergebruiken; The Salt Doctors – testen van zoute landbouw in Kenia; en Solynta – aardappelzaad testen bij kleine boeren in Mozambique. Hoewel de resultaten van deze pilots positief zijn, is het lastig om financiering te vinden voor opschaling.
  • We zijn een nieuw project in de leerindustrie gestart en werken nu in 80% van de concentratiegebieden voor leerproductie in India. Samen met Stahl hebben we andere grote leveranciers van chemicaliën betrokken voor duurzamere bedrijfsvoering in de leerindustrie in India en Bangladesh.
  • Solidaridad is trots op onze joint venture met Lendahand en Cordaid: het crowdfundingplatform PlusPlus. PlusPlus ondersteunt kleine boeren door MKB bedrijven in de landbouw en voedselsector toegang te geven tot financiering. In de loop van 2021 ontvingen 18 ondernemers financiering van bijna 500 crowdfunders. Onze donor P4G keurde een andere subsidie ​​goed voor het opschalen van de operatie, met een focus op marketing, efficiëntie en data-analyse.

Voor de meeste retailers en merken in de mode-industrie stonden in 2021 de resultaten onder druk. Dit vertraagde de uitvoering van hun duurzaamheidsagenda. We waren betrokken bij twee nieuwe publiek-private partnerschappen die gericht zijn op het verbeteren van sociale en ecologische uitdagingen in de toeleveringsketens van textiel. Een daarvan is met Hunkemöller, Zeeman, America Today en Tricorp, en gericht op milieuverbeteringen. De andere samenwerking is met Prenatal, Just Brands en Micro Fashion, waarin wordt gewerkt aan gepaste zorgvuldigheid (ook wel: due diligence).

Burgers activeren om hun stem te laten horen

Een van onze successen in 2021 was de gezamenlijke campagne voor Nederlandse wetgeving die bedrijven verplicht om mensenrechten en het milieu in hun toeleveringsketens te respecteren. Deze campagne haalde 40.000 handtekeningen op die aan de Tweede Kamer zijn aangeboden. De campagne ondersteunde een gezamenlijke lobby van de coalitie om tot een nieuwe Nederlandse wet op maatschappelijk verantwoord ondernemen te komen op basis van VN- en OESO-principes voor mensenrechten en milieuzorg.

Solidaridad moedigt burgers aan om verandering te eisen van overheden en merken. We hebben in Nederland zeven campagnes gevoerd die in totaal 6,3 miljoen mensen hebben bereikt en waardoor meer dan 16.000 in actie kwamen.

Op Black Friday organiseerden we in Nederland een ‘protest’-campagne om het publiek te wijzen op de kwetsbare positie van de makers van onze kleding. Het ging om 30 paspoppen die symbool stonden voor de ‘uitgeklede’ textielarbeiders. Ze hielden borden vast met leuzen over misstanden in de textielindustrie. Het protest was gekoppeld aan onderzoek dat we in Nederland hebben laten doen. Met deze actie hebben we 2,1 miljoen mensen bereikt en bijna 2000 handtekeningen verzameld voor EU-wetgeving om de problemen aan te pakken.

De pers berichtte op landelijke radio, in vakbladen en regionale dagbladen. Het Nederlandse onderzoek werd ook in Duitsland opgepakt, na ondersteuning van de collega’s in Freiburg.

Black Friday ’21, ‘Trek jij het je aan’, Leiden, textiel © Solidaridad / Bo Balsing

Naast campagnes voor betere regelgeving, riep Solidaridad ook bedrijven op om te gaan betalen voor duurzaamheid. Dat deden we door de promotie van de Cacaobarometer die eind 2020 werd gepubliceerd en de Koffiebarometer begin 2021. Deze publicaties hadden een potentieel bereik van 1,1 miljard unieke views wereldwijd.

Solidaridad Netwerk ondersteunen bij rechtstreekse financiering

In 2021 onderhield Solidaridad de sterke relaties met donoren, ondanks de complexe situatie en druk op beschikbare fondsen door de corona-pandemie. Solidaridad Europa ondersteunde het Netwerk bij het verkrijgen van rechtstreekse financiering van donoren.

De resultaten in de fondsenwerving geven een gemengd beeld, voornamelijk als gevolg van de corona-pandemie. Met betrekking tot onze hoofddoelstelling (groei en diversificatie van inkomsten) hebben we geen goed jaar achter de rug. Ondanks enkele successen (RVO, Partnership for Green Growth), maakte de pandemie en de lockdowns het moeilijk om relaties op te bouwen, vooral met nieuwe donoren. Europese donoren waren geneigd vast te houden aan hun bestaande partners en stonden minder open ​​voor nieuwe organisaties. Als reactie hierop hebben we flink geïnvesteerd in de relaties met Europese partner-ngo’s die al samenwerkingsverbanden hebben met deze donoren. We hebben onderzocht hoe Solidaridad waarde kan toevoegen aan deze samenwerkingsverbanden. Ook kwamen we tot de conclusie dat het opbouwen van partnerschappen met nieuwe donoren, zoals in Duitsland, tijd kost. Tot slot werden in 2021 geen nieuwe subsidie-programma’s opengesteld door de EU, en hadden we in Nederland te maken met een demissionaire regering. Hierdoor waren er minder financieringsmogelijkheden.

Wat betreft het managen van partnerships met bestaande donoren was er goede voortgang. Het eerste jaar van ons Power of Voices-partnerschap, ondersteund door het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken, heeft de eerste resultaten opgeleverd en we hebben de uitvoering in veel landen overeind kunnen houden. Een tussentijdse EU-evaluatie voor een van onze projecten in Ethiopië – waarvan de uitvoering ernstig wordt gehinderd door de burgeroorlog in dat land – werd goed afgerond. Het door door de Noorse regering (Norad) gesteunde programma ter voorkoming van ontbossing in Zuid-Amerika werd afgerond. De grote meerderheid van de doelstellingen van dat programma zijn gerealiseerd. Ook organiseerden we een succesvol evenement met beleidsmakers over ons grootste palmolie-programma tijdens de COP26 klimaatconferentie in Glasgow.

Samen met onze collega’s in andere delen van de wereld behaalden we resultaten in de fondsenwerving. Als Netwerk konden we goed anticiperen op de trend dat donoren steeds vaker organisaties in de producerende landen rechtstreeks willen financieren. Met steun van het donorrelatieteam in Europa werden verschillende contracten getekend door andere Solidaridad-regio’s, zoals een door Danida gefinancierd voorstel voor biologische koffie in Kenia (620.000 euro), een WorldBank Dairy-tender in Ethiopië (949.000 USD) en een door GIZ en Olam gefinancierd programma voor katoen in West-Afrika (3 miljoen euro). Door een last-minute beleidswijziging liepen we een bijdrage mis voor de financiering van een klimaatprogramma ($12 miljoen) door de Amerikaanse overheid (inmiddels heeft USAID in 2022 een vergelijkbaar programma goedgekeurd). Verder ondersteunen we de aanvragen van onze collega’s in Colombia, Oeganda en Bangladesh bij het Nederlands Fonds voor Klimaat en Ontwikkeling.

Door fondsenwerving in Nederland kwam €1,36 miljoen binnen van individuele donateurs, bedrijven, kerken en stichtingen en nog eens €1,35 miljoen van de Nationale Postcode Loterij.

Katalysator voor een lerende organisatie

Solidaridad Europa adviseerde en faciliteerde de planning, monitoring, evaluatie en leerprocessen in projecten, teams en voor de organisatie als geheel.

In 2021 werden leerplannen voor teams geïntroduceerd in Europa en een nieuwe wereldwijde kennisagenda voor het Netwerk. Er is meer aandacht voor leren en de strategische koers in de organisatie. De ISO-auditor complimenteerde Solidaridad met de forse investering in de ontwikkeling van kennissystemen die vernieuwing stimuleren.

Het team voor kennismanagement en leren creëerde ruimte om te leren, organiseerde evaluaties en gezamenlijke planningsworkshops tijdens de jaarlijkse retraite. Om nieuwe kennis en ervaring mee te nemen in ons werk hebben we samengewerkt met andere organisaties zoals Wageningen Universiteit, Van Hall Larenstein, Universiteit Utrecht, Universiteit Maastricht, AidEnvironment en Avance.

Voorbeelden van kennisproducten en -processen die zijn ontwikkeld:

  • Theory of Change en monitoring kaders voor de succesvolle aanvraag van het Droomfonds bij de Nationale Postcode Loterij en voor de corporate partnerships met Syngenta en Henkel.
  • Tussentijdse evaluaties en evaluaties voor verschillende grotere programma’s: NI-SCOPS palmolie Azië en Afrika, het FOSEK voedselzekerheidsprogramma in Oost-Afrika en Bottom-Up een katoen- en textielproject in Europa en Ethiopië.
  • Project informatiebladen om resultaten en geleerde lessen vast te leggen voor 80% van de projecten van Solidaridad Europa.

Een van de uitdagingen is hoe we resultaten kunnen vertalen naar beleidsbeïnvloeding en lobby. In 2021 hebben we afgesproken om daarvoor een nieuwe methodiek te testen: Outcome Harvesting. Deze methode werd goed ontvangen en zal in 2022 verder worden getest.

Solidaridad Europa voert sinds 2021 de regie over het mondiale team van experts op het gebied van duurzaam beleid. In het eerste jaar ontwikkelde het team een ​​algemeen leerplan tot 2025, inclusief jaarlijkse budgetten, en vijf thematische leerplannen voor: 

  • eerlijke waardeverdeling, 
  • klimaat en beheer van natuurlijke hulpbronnen, 
  • fatsoenlijk werk, 
  • duurzame consumptie en
  • gender en sociale inclusie

De thematische groepen hebben als doel om kennis te ontwikkelen, advies te geven over oplossingen en willen bekend staan als de experts op dit onderwerp.

Het basisrapport voor het Reclaim Sustainability! programma is ontwikkeld om een ​​referentiepunt te creëren van de beleidssituatie aan het begin van het programma. Het specificeert het beleid per sector en land en geeft een duidelijk beeld van welke beleidsverbeteringen de komende jaren nodig zijn.

Voor belangrijke thema’s is een digitaal kennisplatform gecreëerd. Verder werd de briefing voor de eerste Palmolie Barometer ontwikkeld en werden verschillende onderzoekspapers geschreven, waaronder een over burgerparticipatie.

PERSONEELSZAKEN

Solidaridad is een internationale netwerkorganisatie met een relatief nieuwe en cultureel diverse staf. Onze medewerkers zijn de sleutelfactor voor het realiseren van de visie en strategie van Solidaridad. De HR-strategie “Groei door Verbinding” weerspiegelt de gemeenschappelijke HR-strategie op netwerkniveau.

Annual Retreat 21, REC EU, Soesterberg. © Solidaridad/Jaimi Nieli

Solidaridad streeft ernaar om een lerende organisatie te zijn. Samen leren betekent ook het creëren van een cultuur van samenwerken, feedback geven en ontvangen en elkaar laten leren en verbeteren. Het afgelopen jaar hebben we geïnvesteerd in HR om medewerkers en managers binnen Solidaridad te helpen bij het voorbereiden, voeren en vastleggen van gesprekken over prestaties, persoonlijke groei en verbeteringen. Medewerkers worden jaarlijks door hun leidinggevende uitgenodigd voor een individueel plannings-, functionerings- en beoordelingsgesprek. De directeur heeft jaarlijks een plannings-, functionerings- en beoordelingsgesprek met de voorzitter van de Raad van Toezicht (het bestuur van Solidaridad Europa).

Eind 2021 had Solidaridad Europa (Nederland en Duitsland) 62 mensen in dienst, hetzelfde aantal als in 2020; er zijn in totaal 53,2 voltijdse medewerkers in dienst. In 2020 was dit 56,5.

Solidaridad heeft een eigen salarisstructuur, die gebaseerd is op functiebeschrijvingen. Per functie zijn de taken en verantwoordelijkheden beschreven. De functies worden gewogen op basis van de volgende vier kenmerken: kennis en ervaring, zelfstandigheid, sociale vaardigheden en risico’s, verantwoordelijkheid en invloed. Het salarisbeleid van Solidaridad volgt dat van de Nederlandse rijksoverheid. Het gemiddelde bruto jaarsalaris per fte in 2021 was € 65.189 (2020: € 62.250).

Het doel van het diversiteitsbeleid is dat het personeel van Solidaridad zoveel mogelijk een afspiegeling is van de Europese bevolking. Solidaridad in Europa heeft eind 2021 45 vrouwelijke en 17 mannelijke medewerkers (2020: 42 vrouwelijke en 19 mannelijke). De gemiddelde leeftijd is 42 jaar. In 2021 vertrokken zes medewerkers en kwamen er zeven nieuwe medewerkers bij. Het ziekteverzuim was in 2021 2,75% (in 2020: 4,14%). Het kort verzuim (minder dan een week) was 0,6% (2020: 0,5%), middellang verzuim was 0,5% (2020: 0,4%) en lang verzuim (langer dan zes weken) was 1,6% (2020: 3,1%).

Een veilige plek om te werken en je te uiten

Een integriteitsmanager is verantwoordelijk voor het integriteitssysteem; het ontwikkelen en uitvoeren van beleid en procedures en het ondersteunen van een cultuur waarin medewerkers zich veilig voelen om te werken en zich te uiten. De Gedragscode wordt besproken tijdens het inwerken van nieuwe collega’s en tijdens vergaderingen van de staf om afwegingen mogelijk te maken die betekenis geven aan het morele kompas van Solidaridad. Medewerkers kunnen drie vertrouwenspersonen benaderen (één in Nederland, één in Duitsland en één extern gecontracteerd) om hun zorgen te bespreken en om advies en/of ondersteuning te vragen. Ook voor partners en andere belanghebbenden zijn drie formele kanalen voor klachten beschikbaar: één intern proces voor klachten en twee externe kanalen, waarvan er één toegankelijk is via onze website en één een openbaar portaal is voor iedereen om, ook anoniem, een ​​klacht te melden https://www.seehearspeakup.co.uk/.

In 2021 is geen schending van de integriteitsregels gemeld bij Solidaridad Europa.

FINANCIEN

De totale inkomsten van Solidaridad Europa in 2021 bedroegen € 33.221.021 een daling van € 1.258.100 ten opzichte van 2020. De inkomsten uit subsidies stegen met € 1.209.863 ten opzichte van 2020, maar waren € 1.755.937 lager dan begroot door uitgestelde bestedingen naar 2022. De inkomsten uit overige fondsenwerving daalden met € 2.467.963 ten opzichte van vorig jaar, maar was 625.958 euro hoger dan begroot in 2021.

©PATRICIO CROOKER February 2016 Money and gold in a shop in the Central Cerro Rico mining community.

De totale bestedingen van Solidaridad Europa in 2021 bedroegen € 33.123.061 en zijn € 2.138.749 lager dan in 2020 en € 1.696.939 lager dan begroot. Van de totale uitgaven is € 32.172.469 direct besteed aan onze doelstellingen. Dit heeft geleid tot een positief resultaat van € 139.788 in de staat van baten en lasten in 2021; 2020 had een resultaat van € 58.540. Het resultaat van 2021 wordt deels beïnvloed door de reserves voor financiering van activa en innovaties, wat heeft geleid tot een aanvulling van € 245.867 voor de continuïteitsreserve.

Onderstaande tabel toont de financiële resultaten van de afgelopen vijf jaar (in euro). Het jaar 2017 geeft alleen de resultaten weer van Solidaridad Nederland, vanaf de start van Solidaridad Duitsland in 2018 zijn deze resultaten verwerkt in tabel.

De financiële jaarverslagen zijn geschreven volgens de Richtlijn Fondsenwervende Instellingen (RJ 650), onderdeel van de accounting standaarden van de Raad voor de Jaarverslaggeving.

Lees meer: